Jezioro Gołdap będzie czyste – drugi etap rekultywacji zakończony

Zakończył się ostatni etap prac związanych z przywróceniem naturalnej czystości wodom jeziora Gołdap w warmińsko-mazurskiem. Po raz drugi do jeziora zostało zaaplikowane 150 ton glinki bentonitowej.

Prace rekultywacyjne samorząd Gołdapi powierzył spółce BIOPRO z Gdańska pod nadzorem profesora Tomasza Heese z Politechniki Koszalińskiej, autora planu ochrony i projektu rekultywacji jeziora Gołdap. 

Niebawem woda w jeziorze Gołdap wróci do swego naturalnego stanu i obszar ten pojawi się jako ważny punkt na mapie polskich uzdrowisk.

Zakończył się ostatni etap prac związanych z przywróceniem naturalnej czystości wodom jeziora Gołdap w warmińsko-mazurskiem. Po raz drugi do jeziora zostało zaaplikowane 150 ton glinki bentonitowej. Celem jest poprawa parametrów wody. Prace rekultywacyjne samorząd Gołdapi powierzył spółce BIOPRO z Gdańska pod nadzorem profesora Tomasza Heese z Politechniki Koszalińskiej, autora planu ochrony i projektu rekultywacji jeziora Gołdap.

Sposób na czystą wodę w jeziorze

Preparat wyprodukowany z glinki bentonitowej i lantanu jest przeznaczony do blokowania w osadach dennych nadmiaru fosforu. Lantan znajdujący się w strukturach glinki bentonitowej tworzy warz z fosforem w środowisku naturalnym minerał o nazwie rabdofan. Minerał ten staje się częścią osadów jeziornych i jest pewnego rodzaju depozytem – nie podlega dalszym przekształceniom. Usuwając w ten sposób nadmiar fosforu z jeziora zmniejsza się wzrost szkodliwych glonów (np. sinic).

– To nie oznacza, że wody będą krystalicznie przejrzyste. Nadal będzie to tonacja brązowa wynikając z dostarczania z obszaru zlewni substancji humusowych, bo taki jest typ tego jeziora. Ale będą naturalne, bez zanieczyszczeń – po prostu czyste  – mówi dr inż. Andrzej Staniszewski z BIOPRO Sp. z  o.o.

Specjalnie skonstruowana barka ułatwia rozprowadzenie preparatu

Do prawidłowego wykonania zadania przygotowana została specjalna barka. Została ona zaopatrzona w biopreparat, który rozprowadzony jest na powierzchnię wody w postaci mieszaniny wody pobranej z jeziora i glinki bentonitowej modyfikowanej lantanem za pomocą specjalnej perforowanej lancy. Przygotowany preparat jest równomiernie rozprowadzony na całej powierzchni wody jeziora Gołdap i. Istotną rolę w tym przedsięwzięciu odgrywa GPS, monitorujący proces rozprowadzania mieszaniny na akwenie wodnym. Opadająca na dno jeziora glinka łączy się z fosforanami i azotanami tworząc jasną pokrywę zatrzymująca szkodliwe substancje przemiany materii.

– Technologia, choć mało znana w Polsce jest dla jeziora Gołdap optymalnym rozwiązaniem w procesie rekultywacji – mówi prof. dr hab. inż.Tomasz Heese. – Proces oczyszczania jeziora podzieliliśmy na dwa etapy aplikacji glinki do wody. Jesienią w toni wodnej w wyniku mieszania jest pewna ilość fosforu, która przy okazji opadania na dno preparatu jest już na tym pierwszym etapie eliminowana z obiegu. Kolejny raz wiosną zjawisko mamy podobne i dlatego optymalnie jest podzielić całą zaplanowaną pulę preparatu na dwie części – opowiada profesor.

Metoda całkowicie bezpieczna dla ludzi oraz fauny i flory jeziora

Opracowana przez australijskich i nowozelandzkich naukowców metoda sprawdziła się między innymi w Kanadzie i Niemczech. Analiza prowadzonych działań nie tylko potwierdza skuteczne i dynamiczne oczyszczanie zbiorników wodnych, ale co najważniejsze nie stanowi zagrożenia dla roślin i zwierząt żyjących w wodzie.

– Metoda, którą stosujemy jest bezpieczna dla ludzi. Wybrana technologia powinna trwale poprawić jakość wody oraz bioróżnorodność systemu. Pozytywny efekt oczyszczania jeziora utrzyma się, gdyż gmina podjęła ważne i strategiczne decyzje odnośnie uporządkowania gospodarki wodnej. To warunek sukcesu – mówi dr Staniszewski z BIOPRO Sp. z  o.o. – Koordynujemy proces rekultywacji jeziora. Naszą rolą jest też nadzór technologiczny nad całą operacją –dodaje dr Staniszewski.

Ponad dekadę trwały przygotowania do rekultywacji

Samorządowcy ponad dziesięć lat zabiegali o dofinansowanie rekultywacji jeziora Gołdap ze środków zewnętrznych. Gminny budżet nie był w stanie udźwignąć kosztów związanych z przywróceniem wodzie jej naturalnego stanu. Gmina pozyskała jednak środki finansowe na przygotowanie dokumentacji technicznej.

 – Kilka razy zabiegaliśmy o dofinansowanie z Unii Europejskiej. Wnioski, które składaliśmy przechodziły tylko pierwszy etap naboru. Niestety żaden z programów unijnych wówczas nie zakładał rekultywacji zbiorników wody, tylko ochronę zagrożonych gatunków zwierząt – mówił dziennikarzom Jacek Morzy, zastępca burmistrza Gołdapi w 2016 roku.

Samorządowcy jednak nie poddawali się. Uporządkowali gospodarkę wodno-ściekową w rejonie oraz zmodernizowali oczyszczalnię ścieków. Następnie w 2015 roku gmina złożyła aplikację w konkursie na dofinansowanie przedsięwzięcia z programu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie. Konkurs dotyczył przygotowania dokumentacji niezbędnej przy zabieganiu o środki na rekultywację jeziora. Samorząd otrzymał dofinansowanie na poziomie 12 tys. złotych, drugie tyle wyłożył z własnego budżetu i przeznaczył je na badania oraz opracowanie ich wyników.

W końcu gmina dostała zastrzyk finansowy z budżetu Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020. Umowa na dotację pokrywa 85 proc. wartości inwestycji. To oznacza, że Gołdap otrzymała około 3,5 mln złotych dofinansowania z Unii. Wartość całego projektu oszacowano na kwotę 4,2 mln złotych. Wkład własny gminy wynosi ok. 700 tys. złotych.

W październiku 2016 roku gmina Gołdap otrzymała zgodę marszałka województwa warmińsko-mazurskiego na wprowadzenie do wód jeziora substancji hamujących rozwój glonów.

Gołdap dumą województwa warmińsko-mazurskiego

Gołdap ma status uzdrowiska. To jedyne uzdrowisko w warmińsko-mazurskim. Jak wynika z danych jednostek ochrony środowiska, rejon ten został uznany za najczystszy w Polsce. Posiada najczystsze powietrze. Na obszarze o powierzchni użytkowej 3 tys. m kw. Powstał Zakład Przyrodniczy gwarantujący swobodny dostęp do zabiegów rehabilitacyjnych i sanatoryjnych. Gołdap posiada także liczne atrakcje turystyczne w pobliżu Mazurskich Tężni Solankowych. Region zyska jeszcze więcej w momencie przywrócenia krystalicznej wody w jeziorze Gołdap. Dzięki temu stanie się wyjątkowym, innowacyjnym uzdrowiskiem.

***

Warto wiedzieć:

Jezioro Gołdap

Zajmuje ono powierzchnię 149 ha (części Polaka). Po stronie Federacji Rosyjskiej znajduje się dodatkowo 55,4 ha co daje łącznie 204,4 ha powierzchni. Długość maksymalna zbiornika wynosi 2930 m, natomiast szerokość równa jest 880 m. Linia brzegowa osiąga długość 2,93 km. Misa jeziorna posiada jedno wyraźne przegłębienie, stanowiące zarazem jej najniżej położony punkt o głębokości 10,6 m. Głębokość średnia akwenu to 5,6 m. Jezioro Gołdap jest zbiornikiem przepływowym. Zasilane jest wodami rzeki Jarki (obecnie Gołdapy), która uchodzi do niego od strony południowo-wschodniej oraz wodami pochodzącymi z obszarów Puszczy Rominckiej. Wody z jeziora odprowadzane są za pośrednictwem rzeki Gołdapy.

Przyczyny zanieczyszczenia jeziora Gołdap

Jezioro Gołdap sklasyfikowane zostało w III kategorii podatności na degradację, co świadczy o dużej wrażliwości zbiornika na potencjalny dopływ biogenów czyli związków odżywczych z obszaru zlewni. W przeszłości Jezioro Gołdap było narażone na zanieczyszczenia obszarowe z produkcji rolniczej wprowadzanych rzeką Jarką (obecnie Gołdapa) i nieuporządkowanej gospodarki wodno-ściekowej.