Szlaki turystyczne Gołdapi i okolic
Najbardziej klarownie oznakowanymi szlakami powiatu gołdapskiego są zielony i czerwony. Trasa tych szlaków w znacznym stopniu obejmuje Puszczę Romincką i jej otulinę.
Szlak zielony liczy około 51 km, jest fragmentem większej całości i rozpoczyna się w pobliżu Kruklanek nieopodal jeziora Gołdopiwo, prowadząc wzdłuż doliny Gołdapy i Puszczę Romincką (wzdłuż granicy z Rosją) dochodzi do mostów w Stańczykach.
W powiecie gołdapskim można szlak zielony wykorzystać m.in. w następujących wariantach:
- Z Gołdapi przez okolicę Gołdapskiej Góry, Wronki, Suczki, Tatarską Górę, Tatary, Kowalki, Nasuty, Kamionki, Wilkasy, Kobylą Górę, Rudzie, Szeszki i Cisowy Jar.
- Z Gołdapi przez Botkuny, rzekę Jarkę i Jurkiszki.
- Z Gołdapi przez Jurkiszki, Czarnowo Średnie, Mechacz Wielki, rezerwat "Boczki", Królewską Górę, Bludzię, dolinę Błędzianki i Mosty w Stańczykach.
Do najważniejszych atrakcji szlaku należą m.in.:
- Gołdapska Góra (zwana Piękną Górą - 272 m n.p.m.) z zajazdem na zboczu, trzema stokami narciarskimi, koleją krzesełkową i kawiarnią obrotową w budowie. Latem jest to atrakcja krajobrazowa z pięknym widokiem na okolicę.
- Tatarska Góra (308 m n.p.m.) - jej atrakcją jest przede wszystkim jeziorko wytopiskowe znajdujące się na szczycie, w zagłębieniu, otoczone tundrową roślinnością. Przy południowo-wschodnim stoku Tatarskiej Góry znajduje się jedna z największych w Polce hodowli dzikich zwierząt, tzw. ?bezkrwawe safari?.
- Cisowy Jar - rezerwat cisów znajdujący się na granicy powiatów gołdapskiego i oleckiego na zachód od Kowal Oleckich.
- W pobliżu Szeszek znajduje się najwyższy szczyt Szeskich Wzgórz - Szeska Góra (309 m n.p.m.).
- Malownicze i fotogeniczne zabytkowe mosty kolejowe w Botkunach nad Jarką o wysokości 14,7 m, zwane "małymi Stańczykami".
- Ścieżka edukacyjna "Czworolist" z unikalnymi okazami roślinności.
- Rezerwaty przyrody - "Mechacz Wielki" w pobliżu Czarnowa Średniego i rezerwat "Boczki".
- Rzeka Błędzianka, płynąca m.in. pod sławnymi mostami w Stańczykach ze swoim malowniczym otoczeniem. Przepływa przez granicę z Rosją już jako Krasnaja.
- Zabytkowe mosty w Stańczykach o wysokości, 35,5 m, należące do najwyższych w Polsce. Będąc przy pomostach można pójść nieco na południe i dojść do jeziora Bocznego, zwanego szmaragdowym ze względu na niespotykaną, błękitną barwę wody.
- Fragmenty zabytkowej linii kolejowej wraz z wiaduktami i mostami.
Szlak czerwony liczy 46,5 km i wiedzie południowym skrajem Puszczy Rominckiej przez Stańczyki. Brzegiem jeziora Pobłędzie prowadzi do Rakówka i Oklin. Po drodze jest fragment nasypu dawnej-zabytkowej linii kolejowej Gołdap-Żytkiejmy.
W powiecie gołdapskim można szlak czerwony wykorzystać m.in. w następujących wariantach:
- Od jeziora Gołdap (co można potraktować jako osobną wycieczkę) do Botkun i Galwieć przez wieś Kolniszki.
- Z Galwieć, odwiedzając dwa puszczańskie rezerwaty - "Boczki" i "Czerwoną Strugę" - przez Czarnówko, Pluszkiejmy, Budwiecie do Bludzi.
- Z Bludzi do Błąkał przez Żabojady, dolinę Błędzianki, rezerwat "Dziki Kąt", Będziszewo, Błędziszki, Błąkały.
- Z Błąkał do Pobłędzia przez Stańczyki, Golubie, Degucie, Prawy Las, Pobłędzie, Zamkową Górę, Rakówek i Skajzgiry.
Do najważniejszych atrakcji szlaku należą m.in.:
- Przecięte granicą z obwodem kaliningradzkim FR jezioro Gołdap, otoczone od północno-wschodniej strony Puszczą Romincką, od strony zachodniej graniczące z uzdrowiskową strefą A z ośrodkami wypoczynkowymi i sanatorium.
- Puszcza Romincka z unikalnymi okazami fauny i flory, walorami widokowymi i unikalnymi zabytkami w postaci tzw. głazów Wilhelma II.
- Rezerwat "Czerwona Struga" ze źródełkiem, z którego bije woda o czerwonym zabarwieniu ze względu na dużą zawartość Żelaza.
- Rezerwat "Dziki Kąt" o wyjątkowo puszczańskim charakterze m.in. ze względu na dużą zawartość starodrzewu.
Szlak niebieski - liczy około 25 km i wiedzie od okolicy Pluszkiejm do doliny Rospudy, wchodząc w równinę Augustowską. Po drodze mijamy jezioro Czarne i wieś o tej samej nazwie. Po obejściu jeziora Rospuda dochodzi do Filipowa.
- Jezioro Czarne ze swoją czystą wodą i dosyć urwistym brzegiem od strony południowo-wschodniej.
- Filipów jako przykład zabudowy typowej dla tzw. "Kongresówki" i jednocześnie miejscowość leżąca blisko dawnego granicy z Prusami Wschodnimi.
Szlak żółty liczy niespełna 60 km i prowadzi z Gołdapi do Węgorzewa. W powiecie gołdapskim można szlak czerwony wykorzystać m.in. w następujących wariantach:
- Z Gołdapi przez Jabłońskie, Włosty, Rożyńsk Wlk., Juchnajcie, Audyniszki, Sokoły i Rożyńsk Mały
- Z Rożyńska Małego do Mieduniszek Wielkich przez, Janki, Ziemiany, Klewiny, Czarną Górę, Skaliszkejmy, Kruki, Jagiele, Żabin, piramidę w Rapie.
- Przez Lasy Skaliskie do Popiołów przez Mieduniszki Małe, Mieduniszki Wielkie, Brożajcie, Lasy Skaliskie, Kanał Brożajcki, Popioły.
Do najważniejszych atrakcji szlaku należą m.in.:
- Skupisko leśne w pobliżu miejscowości Jany.
- - Elektrownie wodne na Gołdapie i Kanale Brożajckim.
- Niewątpliwie jedną z niedocenianych atrakcji turystycznych powiatu gołdapskiego jest (leżący na zachodniej granicy powiatu), nieczynny już, Kanał Brożajcki. Płynie w obniżeniu i ze względu na swoją urodę przez miejscowych nazywany jest tutejszym "Przełomem Dunajca". Kanał łączy rzekę Węgorapę z Gołdapą. Zaprojektowany został w 1726 przez Jana Suchodolca, a wykopany w 1733 od wsi Miczuły nad Rzeką Gołdapą do wsi Brożajcie (wieś nie istnieje, jest tu elektrownia wodna) nad Węgorapą. Kanał był odnawiany w latach 1824-1826. Kanał przechodzi przez Lasy Skaliskie i obecnie jest ostoją bobrów.
Na kanale znajdują się elektrownie wodne i zabytkowa śluza tuż przy ujściu kanału do Węgorapy.
- Zabytkowa piramida-grobowiec w Rapie z początku XIX w.
- Pałac w Mieduniszkach niegdyś należący do rodziny Farenheidów, potem do rodziny von Altenstadt.
- W pobliżu Republika Ściborska w Ściborkach, czyli osada Biegnący Wilk, oferująca m.in. obcowanie z kulturą indiańską i psy zaprzęgowe.
- Śluza łącząca kanał z Węgorapą i starym korytem tej rzeki.
Bibliografia: Szlakami Mazur Garbatych pod redakcją Zbigniewa Fałtynowicza. Gołdap 2000
