Historia Gołdapi
W 1565 roku książę Albrecht postanowił w pobliżu granicy z Litwą założyć miasto, celem wzmocnienia tej części Prus Wschodnich. Na nową osadę wybrano miejsce w ówczesnym starostwie wystruckim, gdzie na rzece Gołdapie graniczyły ze sobą dwa okręgi: sambijski i natangijski oraz dwie diecezje: sambijska i pomezańska. Nadzór nad budową książę Albrecht powierzył radcy Kasparowi von Notizowi, zaś polecenie założenia miasta otrzymał Bronisz Rostek, który za swą pracę zasadźcy miał przejąć urząd sołtysa. Przywilej miejski wystawiono 1570 roku w Królewcu, co było równoznaczne z nadaniem praw miejskich. Dokument ten dawał mieszkańcom m.in. 154 włóki i 15 morgów gruntu nad Gołdapą. Mieszkańcy otrzymali prawo organizowania czterech jarmarków rocznie. Miasto otrzymało herb, przedstawiający skośnie umieszczoną tarczę Hohenzollernów i górną część czerwonego orła z inicjałem „S” na piersi (od Sigismundus, imienia króla Zygmunta Augusta, który był wtedy zwierzchnikiem lennym księcia Albrechta Fryderyka). Wójtem został Bronisz Rostek. W mieście zamieszkiwali głównie Litwini i Polacy. Środowisko niemieckie było mniej liczne, mimo to jego przedstawiciele najczęściej byli członkami władz miejskich. Z czasem ludność pochodzenia niemieckiego zaczęła tu dominować. Wszyscy obywatele oficjalnie byli wyznania luterańskiego, które wtedy obowiązywało w Prusach. W XVII wieku miasto miało zdecydowanie rolniczy charakter; podstawowym źródłem utrzymania ludności była uprawa roli i hodowla bydła. 
Gołdap nie posiadała murów miejskich, była za to obwiedziona palisadą z czterema bramami. Ogromnym zagrożeniem były pożary. Pierwszy nawiedził miasto w 1623 roku, kiedy to zniszczeniu uległy wszystkie budynki, poza ratuszem. Następnym kataklizmem, który doprowadził do niemal całkowitego wyludnienia miasta, była epidemia dżumy, która wybuchła w 1625 roku. Szczególnie mocno dawały się we znaki wojny, choćby wojna Rzeczpospolitej ze Szwecją. Najazdy tatarskie w latach 1656-1657 doprowadziły do zniszczenia miasta. Niebawem miasto ponownie zostało odbudowane. Wyprostowano ulice, by zmniejszyć zagrożenie pożarowe. Jednak w 1660 roku znów spłonęło trzydzieści nowo wybudowanych domów. Do końca wieku miasto nawiedza jeszcze kilka pożarów. Na początku osiemnastego wieku ponownie dają się we znaki przemarsze wojsk, co wyraźnie zakłóca rozwój gospodarczy i przestrzenny. Mimo to poszerzono ulice i zabudowa stała się bardziej regularna. Pobudowano nową murowaną szkołę oraz szpital dla kilkunastu osób. Wzniesiono też koszary garnizonowe. Dowódca garnizonu, generał porucznik Daniel Fryderyk von Lossow, doprowadza do wybudowania w 1778 roku drugiego w mieście kościoła, przeznaczonego dla ewangelików reformowanych. Pod koniec osiemnastego wieku, licząca już trzy tysiące mieszkańców Gołdap, zmienia swoje oblicze z rolniczego na rolniczo-rzemieślnicze. 
Na początku XIX wieku w Gołdapi stacjonują wojska napoleońskie, wśród nich dywizje generałów Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Zajączka. W czerwcu 1812 roku podczas przemarszu na Rosję, przez miasto przechodzą wojska francuskie. Następnie, do końca wojen napoleońskich, dwa razy przechodzą Rosjanie. Po wojnach napoleońskich blisko sto lat ziemia gołdapska cieszy się względnym spokojem. Pruska reforma administracji z 1818 roku tworzy powiaty, w tym i gołdapski, który był najdalej wysuniętym na wschód i wchodził w skład nowo utworzonej regencji gąbińskiej. Nowy powiat zamieszkiwała wtedy ludność niemiecka, litewska i polska. W 1832 roku miasto liczyło 3 494 mieszkańców. W latach 1831-1832 na skutek epidemii cholery zmarło 37 mieszkańców. Zaś w 1834 roku pożar zniszczył 266 budynków. Po zjednoczeniu Niemiec w 1871 roku ziemia gołdapska weszła w skład II Rzeszy, gdyż Prusy Wschodnie stały się jej prowincją. Nastąpiło ożywienie gospodarcze, budowano drogi, linie kolejowe i kanały. W latach 1846-1855 powstała jedna z głównych szos wschodniopruskich, z Wytruci przez Gołdap, Olecko – do Ełku. Za największe ówczesne przedsięwzięcie gospodarcze uważa się pobudowanie kolei z Królewca do Ełku, łączącą tym samym powiat gołdapski ze stolicą prowincji. Na przełomie wieków Gołdap otrzymała połączenie kolejowe z Węgorzewem i Żytkiejmami, i stała się poważnym węzłem kolejowym. Poprawia się sytuacja w rolnictwie, które nadal jest głównym źródłem utrzymania tutejszej ludności. W powiecie funkcjonowały: browar, młyn parowy, huta szkła i dwie fabryki papieru. Działały warsztaty rzemieślnicze; odbywały się cotygodniowe targi. Jednak mimo wyraźnego ożywienia gospodarczego, na przełomie XIX i XX wieku wielu mieszkańców wyemigrowało do większych ośrodków przemysłowych Prus Wschodnich i Niemiec. W 1900 roku miasto miało już własną gazownię. W latach 1902-1903 powstała nowoczesna szkoła powszechna, w 1929 roku – Kantschule (szkoła średnia). Już pod koniec XIX wieku budzi zainteresowanie atrakcyjność geograficzna i przyrodnicza okolic Gołdapi. Puszcza Romincka staje się rewirem łowieckim cesarza Wilhelma II. Duże zniszczenia w Gołdapi i okolicy następują w wyniku pierwszej wojny światowej. W okresie międzywojennym Gołdap i powiat rozwijają się pod względem gospodarczym. Rozbudowano linię kolejową, a w latach dwudziestych miasto zostaje zelektryfikowane i skanalizowane. Tuż przed drugą wojną światową powoli zwiększano liczebnie gołdapski garnizon wojskowy, gdyż Gołdap, podobnie jak i inne miasta Prus Wschodnich, stała się dobrą bazą wypadową przeciwko Polsce. Stąd 22 czerwca 1941 roku część niemieckich wojsk uderzyła na ZSRR. Mimo to, ówcześni mieszkańcy miasta żyli z dala od działań wojennych. Dopiero pod koniec 1944 roku dotarł do Gołdapi front wschodni. Miasto przechodziło z rąk do rąk. Ostatecznie 22 stycznia 1945 roku Armia Czerwona zdobyła Gołdap i władzę na terenie całego powiatu przejął sowiecki komendant wojenny. Na początku kwietnia przybyła ekipa z Białegostoku i rozpoczęła administrowanie miastem oraz powiatem. Przybywają pierwsi osadnicy, pochodzący głównie z północnej Suwalszczyzny. Wśród osadników byli repatrianci ze Wschodu. Banie Mazurskie i okolice zasiedlone zostały przez Ukraińców w wyniku akcji „Wisła”.
Miasto podjęło trud odbudowy. Powstały spółdzielnie, zakłady pracy, placówki kultury oraz szkoły. Największe znaczenie dla rozwoju gospodarczego miało rolnictwo, które zostało niemal całkowicie znacjonalizowane i do końca lat osiemdziesiątych zdominowane przez państwowe gospodarstwa rolne. W latach sześćdziesiątych dostrzeżono uzdrowiskowe atuty ziemi gołdapskiej. Badania powietrza i wód gruntowych dały rewelacyjne wyniki. Na początku lat osiemdziesiątych minister zdrowia wpisał Gołdap na listę potencjalnych miejscowości uzdrowiskowych. Po przełomie roku 1989 samorząd Gołdapi opracował nową strategię rozwoju regionu. Priorytet nadano między innymi turystyce. W roku 1995, po usilnych staraniach, powstaje przejście graniczne Gołdap-Gusiew. Rozpoczyna działalność podstrefa Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Starania o przyznanie statusu uzdrowiska, zostały zakończone sukcesem w październiku 2000 roku. Duże znaczenie dla turystycznego rozwoju gminy miało powstanie Centrum Sportowo-Rekreacyjnego „Piękna Góra” i związanych z nim inwestycji. 
Obecnie Gołdap liczy około czternaście tysięcy mieszkańców, gmina – około dwudziestu dwóch tysięcy. Nie ma tu wielkiego przemysłu. Dominuje mała i średnia przedsiębiorczość (m.in. zakłady funkcjonujące w Specjalnej Strefie Ekonomicznej: fabryki kopert, zakłady odzieżowe, metalowe, tartak, zakład produkujący mrożonki oraz firmy produkujące elementy wyposażenia budynków). Gmina, jako jedyna w regionie posiada status uzdrowiska. Godna uwagi jest działalność organizacji pozarządowych, zaś wiele organizowanych w Gołdapi imprez kulturalnych oraz turystycznych szerokim znanych jest także poza regionem.
