Mazury Garbate

Pomiędzy Suwalszczyzną, a Krainą Wielkich Jezior

Witaj w niezwykłej krainie. Tutaj możesz poczuć się jak w górach, tyle że nad licznymi jeziorami, rzekami i strumykami. Polodowcowy krajobraz to prawdziwe arcydzieło zaskakujące różnorodnością. Istniejący tu mikroklimat, obszary wodne i leśne sprzyjają rozwojowi turystyki i lecznictwa uzdrowiskowego. Miłośnicy spokoju znajdą tu wymarzone warunki do wypoczynku i poznawania piękna nieskażonej przez cywilizację przyrody, żeglarze i wędkarze ciekawe akweny, grzybiarze i myśliwi ostoje dzikiej przyrody. Mazury Garbate splatają w sobie nie tylko rozmaite formy przyrodnicze, ale także burzliwe dzieje różnych kultur oraz narodów. To zakątek idealny dla osób poszukujących odpoczynku od szybkiego życia. Klimat Mazur Garbatych jest dość chłodny, wiosna zaczyna się później, jesień jest wcześniejsza, a zima mroźniejsza. Tu czasu na nudę – zachwycą Was: przyroda budząca się do życia wiosną, letnie wieczory przy ognisku, aktywna złota jesień na niejednym szlaku pieszym i rowerowym, czy zimowe popołudnia na nartach zjazdowych i biegowych.

Region Mazur Garbatych charakteryzuje się najczystszym powietrzem w Polsce. Natomiast miasto Gołdap jest, póki co, jedynym w województwie Warmińsko – Mazurskim uzdrowiskiem klimatyczno – borowinowym.

Mazury Garbate to określenie ciekawego obszaru zawierającego w sobie dwie puszcze Borecką i Romincką oraz Szeskie Wzgórza (największa Szeska Góra 309 m n.p.m.). To obszar rozciągający się ponad granice administracyjne Polski - część znajduje się w dawnej prowincji Prusy Wschodnie III Rzeszy, obecnie po stronie Obwodu Kaliningradzkiego. Głównymi miastami Mazur Garbatych są Olecko i Gołdap, inne miejscowości tego regionu to: Stare Juchy (niekiedy nieklasyfikowane do Mazur Garbatych), Banie Mazurskie, Dubeninki, Kowale Oleckie, Świętajno i Wieliczki. Dwie największe miejscowości są członkami Sieci Miast Dobrego Życia Cittaslow. Tu kwitnie idea slow life. 

O Cittaslow

Idea Cittaslow wywodzi się z ruchu Slow Food i narodziła się we Włoszech w 1998 roku. Rok później cztery włoskie miasteczka powołały do życia międzynarodowe stowarzyszenie Cittaslow. Docenienie potencjału niewielkich miast to trend XXI wieku, doskonale wpisujący się w założenia zrównoważonego rozwój.  Miasta spod znaku ślimaka przyjmują wspólne cele dla polepszania jakości życia mieszkańców i przybliżania kultury dobrego życia.  Przede wszystkim stawiają na działania prospołeczne i prośrodowiskowe, dbają o zachowanie niepowtarzalnego charakteru każdego z miast poprzez odnowę zabytków oraz pielęgnowanie lokalnej wytwórczość i kuchni. Charakterystyczną cechą miast Citttaslow jest również rozwijanie tradycji gościnności.

Kraina pomiędzy puszczami

Mazury Garbate posiadają dwie puszcze. Są to najbardziej naturalne kompleksy leśne w całej Europie. Zachowały swój naturalny charakter sprzed wieków, dzięki ochronie i właściwemu gospodarowaniu przyrodą.

Puszcza Romincka przez stulecia była rewirem łowieckim. Po II wojnie światowej podzielono ją pomiędzy Polskę i Rosję. Z czasów polowań cesarza niemieckiego Wilhelma II pozostało tu kilkanaście kamieni (w polskiej części puszczy 8) upamiętniających jego polowania. W czasie wojny były to ulubione tereny łowieckie Hermana Goeringa. Warto dodać, że w czasie działań wojennych była główną kwaterą niemieckiego Naczelnego Dowództwa Wojsk Lotniczych.  była W puszczy znajduje się 6 rezerwatów. Można ją zwiedzać na różne sposoby: pieszo, rowerem, po ścieżkach przyrodniczych; wszystkie szlaki są oznaczone, o zróżnicowanej długości – każdy może wybrać coś dla siebie. Przygodę z puszcza można rozpocząć w Gołdapi zmierzając popularnym Szlakiem Rominckiego Jelenia lub Szlakiem Połamanych Semaforów. Puszcza ukrywa bowiem dawną linię kolejową Gołdap – Żytkiejmy. A jej najbardziej rozpoznawalnym elementem są mosty w Stańczykach, wyróżnione w 2020 roku Złotą Pinezką Google Maps (nagroda użytkowników aplikacji za najciekawszą atrakcję turystyczną województwa).

Puszcza Borecka jest zwartym kompleksem leśnym o powierzchni około 20 tys. ha. Gatunkiem charakterystycznym jest tu świerk, zmieszany z dębem, brzozą, olszą, lipą, grabem, klonem, wiązem, jesionem oraz sztucznie wprowadzonym bukiem i modrzewiem. Większość drzewostanów w Puszczy ma charakter naturalny, część z nich osiągnęła wiek powyżej 150 lat. Puszcza posiada duże walory krajobrazowe, a rzeźba terenu jest mocno zróżnicowana. Obniżenia zajęte są przez olsy, łęgi lub przez otwarte mokradła. Piękno Puszczy Boreckiej najlepiej poznamy wędrując lub jeżdżąc na rowerze po specjalnie oznakowanych trasach. W niej też spotkamy króla puszczy - żubra, którego można zobaczyć w zagrodzie obok leśniczówki Wolisko. W Puszczy Boreckiej żyje druga pod względem liczebności wolnościowa populacja żubra w Polsce. Obecnie można je spotkać w Puszczy Białowieskiej, w Bieszczadach, Lasach Pilskich i Puszczy Knyszyńskiej. W puszczy spotkać także możemy inne gatunki zwierząt. Gospodarzami miejsca są jelenie, łosie, rysie, wilki, czy lisy. Bazą do zwiedzania może być usytuowana nad rzeką Sapiną, nieopodal jeziora Gołdopiwo, miejscowość Kruklanki lub osada Czerwony Dwór.

Architektura okryta historią...

Architektura okryta historią

Mazury Garbate to nie tylko przyroda, to również zabytki architektury: dwory, folwarki, kościoły, młyny, mosty. Co prawda wiele miejscowości zostało w czasie wojen całkowicie zniszczonych, jednak na obszarze Mazur Garbatych nadal możemy znaleźć wiele ciekawostek architektonicznych. Na obrzeżach Puszczy Rominckiej znajduje się najbardziej spektakularny zabytek architektoniczny tego regionu, czyli mosty w Stańczykach. W kierunku Gołdapi podobne mosty odnaleźć można w miejscowości Kiepojcie (nazwane lokalnie jako „Małe Stańczyki”) oraz najbardziej okryte lasem mosty w Botkunach nad rzeką Jarką.

Niecodziennym zabytkiem Mazur Garbatych jest piramida znajdująca się w miejscowości Rapa w powiecie gołdapskim. Grobowiec rodziny von Fahrenheid ma wysokość 16 m, jego podstawa ma kształt kwadratu o boku 10m.

Na terenie Mazur Garbatych znajduje się wiele starych kościołów. Warto wymienić: kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego w Ełku, pochodzący z XV w. drewniany, barokowy kościół w Ostrymkole, kościół z modrzewia w Wieliczkach czy kościół p.w. św. Antoniego Padewskiego w Baniach Mazurskich z renesansowym wnętrzem. Fani skarbów z cegły powinni zajrzeć też do najstarszego w Olecku Kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego.

Mazury Garbate można również zwiedzać szlakiem folwarków o architekturze charakterystycznej dla ówczesnych Prus. Godnym uwagi jest chociażby zabytkowy zespół dworsko-parkowy w Siejniku (dzielnicy na obrzeżach Olecka), czy spalony lata temu zabytek architektury wzniesiony w pierwszej ćwierci XX wieku, pałac w Mieduniszkach Wielkich (blisko Piramidy w Rapie).

Wartym wspomnienia jest nietypowy zabytek znajdujący się w Olecku. Molo ze skocznią zbudowano nad jeziorem Oleckim Wielkim około 1930 roku. Jest częścią centrum sportowo-rekreacyjno-kulturalnego w Olecku obejmującego kompleks obiektów wpisanych do rejestru zabytków, położonych w parku. Obecnie molo oraz skocznię przywrócono do dawnej świetności.

Przez żołądek… i kulturę… do serca

Bardzo ważnym elementem produktu turystycznego Mazur Garbatych jest serwowana w lokalnych restauracjach kuchnia pogranicza. Kuchnia kresów wschodnich, podobnie jak swoista mieszanka kulturowa, ukształtowała się w warunkach burzliwej historii tego regionu. Dlatego lokalne restauracje w karcie, prócz typowej kuchni polskiej, oferują takie dania jak kartacze (kluski ziemniaczane z farszem mięsnym), kiszka, babka ziemniaczana czy kresowe placki (też z ziemniaka). Fanów łakoci zaskoczyć może swojski sękacz (wypiekany z ciasta biszkoptowo-tłuszczowego pieczonego nad otwartym ogniem), czy mrowisko (słodkie ciasto w kształcie kopca posypane jest makiem i rodzynkami), a nawet pozyskiwany tradycyjnie miód.

W poznaniu regionalnych smaków pomagają organizowane w powiatach gołdapskim, oleckim, ełckim czy węgorzewskim imprezy kulinarne.

Gołdap od wielu lat kojarzy się z pysznym kartaczem. Tu kucharze rywalizują w ich przyrządzaniu. To cykliczna impreza odbywająca się w pierwszą niedzielę sierpnia. Zawodowi kucharze i ci z zamiłowania konkurują w przygotowaniu najsmaczniejszych kartaczy. Wydarzenie przyciąga smakoszy, jak i amatorów regionalnych smaków. W Mistrzostwach Świata w Jedzeniu Kartaczy udział biorą dzieci, kobiety i mężczyźni. Konkurencja polega na najszybszym zjedzeniu porcji kartaczy. Festiwalowi towarzyszą występy ludowych zespołów, koncerty gwiazd polskiej estrady oraz stoiska z regionalnymi produktami i rękodziełem.

W Olecku na nowo odkrywa się walory smakowe, zdrowotne i odżywcze mleka oraz produktów mleczarskich. Olecko to miejsce, w którym spróbować można

najlepszej zupy mlecznej i najpyszniejszego sernika. Swoje popisowe dania prezentują profesjonaliści oraz amatorzy sztuki kulinarnej i cukierniczej w czasie Regionalnego Święta Mleka. To cykliczna impreza organizowana w sierpniu. W konkursowe szranki stają gospodynie domowe, ekipy kucharzy, lokalne restauracje i cukiernie z regionu.

Co roku 15 sierpnia, w święto Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny przypada nie lada okazja fanom prawdziwego sękacza. To właśnie 15 sierpnia na pograniczu Mazur Garbatych i Suwalszczyzny, w miejscowości Żytkiejmy odbywa się Święto Sękacza. W czasie festiwalu możemy odwiedzić stoiska z regionalnymi produktami, czy obejrzeć ludowe występy. Atrakcją wydarzenia jest wspólne pieczenie sękacza. W 2019 roku z okazji 10. Rocznicy wydarzenia upieczono sękacza giganta. Miał on 5 metrów długości i szacunkową wagę 85-90 kilogramów.

W sierpniu (pierwsza sobota) w Parku Etnograficznym nad Węgorapą, przy Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie, odbywa się Międzynarodowy Jarmark Folkloru. To niezwykle barwne wydarzenie co roku gromadzi wielu wielbicieli autentycznej kultury ludowej z Polski i zagranicy - twórców, rzemieślników i rękodzielników, śpiewaków i muzykantów oraz fanów regionalnej kuchni. Podczas jarmarku odbywają się także pokazy rzemiosł tradycyjnych, warsztaty rękodzielnicze oraz zajęcia plastyczne na stoiskach edukacyjnych.

Wiele atrakcji, swojskie jadło, rycerze i płonący gród – w ten sposób gmina Stare Juchy w powiecie ełckim zachęca do odwiedzin. W czasie Pikniku Jaćwieskiego odbywającego się w wakacje na gości czekają: pokaz gotowania na olbrzymiej patelni, warsztaty pieczenia chleba pokazy pląsów średniowiecznych, nauka tańca średniowiecznego dla publiczności, pokazy walk rycerskich, czy wioska rzemieślników.

 

Poznaj ciekawe miejsca na Mazurach Garbatych

Powiat gołdapski

Gołdap– miasto o statusie uzdrowiska. Kuracjusze korzystają tu m.in. z borowin oraz najczystszego w Polsce powietrza. W dzielnicy uzdrowiskowej znajdują się czwarte w Polsce tężnie i pijalnia wód. Obok powstaje zakład przyrodoleczniczy. Na fanów sportów wodnych czeka nowoczesna plaża. Fani narciarstwa zjazdowego spełnią się na Pięknej Górze (na szczycie której znajduje się kawiarnia obrotowa), natomiast fani biegówek na licznych trasach Lasu Kumiecie. Przez powiat przebiega ścieżka rowerowa Green Velo. Ponadto można skorzystać z wielu szlaków lokalnych (łącznie kilkaset kilometrów). Jednymi z popularniejszych atrakcji powiatu są mosty w Stańczykach, piramida w Rapie, czy zabytkowa wieża ciśnień (będąca punktem widokowym) w Gołdapi. Gołdap jest miastem sieci Cittaslow.

Powiat olecki

Olecko – od niedawna w sieci Cittaslow, miasto ze słynnym rynkiem, będącym przed laty największym w Europie. Choć wojna oszczędziła to miasto bardziej niż Gołdap, to większość dawnych kamienic spłonęła w 1945 roku po wkroczeniu Armii Czerwonej. W samym centrum znajduje się Kościół Najświętszej Marii Panny Królowej Polski w Olecku. Kilka przecznic dalej, nad Jeziorem Oleckim Wielkim usytuowano molo ze skocznią. Nad brzegiem znajduje się też zespół sportowo – rekreacyjny (tworzą go stadion, boiska, dawny hipodrom, korty i wypożyczalnia sprzętu pływającego). Wzdłuż akwenu przebiega wiewiórcza ścieżka. Ciekawy jest także pomnik żołnierski poświęcony żołnierzom niemieckim. Powiat olecki zachował w sobie wiele pałaców i dworków m.in. w Niemstach, Lentarach, Cichach, Giżach czy Białej Oleckiej.

Powiat ełcki, gmina Stare Juchy

Stare Juchy - miejscowość letniskowa położona nad rzeką Gawlik. Leży w otoczeniu trzech jezior: Jędzelewo, Rekąty i Ułówki. Oddalona o około 22 km od Ełku, 30 km od Olecka i 36 km od Giżycka. W centrum miejscowości stoi szesnastowieczny kościół katolicki. Obok kościoła nad rzeczką, gdzie miejscowi łowią ryby, znajduje się park owadów chronionych i pożytecznych, a w nim siłownia. Niedaleko, bo zaledwie niecałe 500 m od parku owadów, znajduje się stacja kolejowa z budynkiem dworca pochodzącym z drugiej połowy XIX wieku (znajdziemy tam lokomotywę z 1952 roku, do której można wejść). Będąc w Starych Juchach warto wejść na wieżę widokową o wysokości dwudziestu metrów, z której rozpościera się widok na okolicę: lasy i jeziora.

Zakładka ma charakter rozwojowy, będzie aktualizowana. Folder i film zrealizowano w ramach projektu „Mazury Garbate marką turystyczną” ze środków Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego.

Wykorzystano zdjęcia projektowe, archiwalne FRRG, gminy Olecko, gminy Gołdap, blogerów 101countriesbefore50

TOP
});